Λινοθώρακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Β εκδοχή)

Η ατομική θωράκιση τύπου “Λινοθώρακα” συνέχισε να χρησιμοποιείται ακατάπαυτα και στα Ελληνιστικά χρόνια είτε με την κλασική της μορφή είτε με διάφορες υβριδικές παραλλαγές. Για την ανακατασκευή του θώρακα του Μεγάλου Αλεξάνδρου χρησιμοποιήθηκε ως βασικός οδηγός το περίφημο «Ψηφιδωτό του Αλεξάνδρου» που αναπαριστά τον Μακεδόνα στρατηλάτη να νικά τον Δαρείο στην Μάχη της Ισσού το 333 π.Χ . Η κατασκευή του ψηφιδωτού χρονολογείται τον 1ο μ.Χ αιώνα, βρίσκεται στην Πομπήϊα και πιθανότητα αποτελεί αντιγραφή κάποιου παλαιότερου έργου της Ελληνιστικής περιόδου (3ου π.Χ αιώνα).

Για την συγκεκριμένη καλλιτεχνική απόπειρα αναπαραγωγής του θώρακα εκτός από την βασική ψηφιδωτή αποτύπωση χρησιμοποιήθηκαν συναφή αρχαιολογικά στοιχεία (αρχαιολογικά ευρήματα & απεικονίσεις ) τα οποία ενσωματώθηκαν αρμονικά σε ένα λειτουργικό σύνολο.

Το κυρίως σώμα του θώρακα αποτελείται από παχιές επιφάνειες λινού τοποθετημένες σε πολλές στρώσεις πάνω στις οποίες έχουν καλά στερεωθεί μεταλλικά και οργανικά στοιχεία. Ο θώρακας περιέχει τρία βασικά τμήματα, τις επωμίδες, τον κυρίως κορμό και τις πτέρυγες.

Οι επωμίδες καλύπτουν το άνω μέρος της ράχης (παραλληλόγραμμο σχήμα) και την ευρύτερη περιοχή των ώμων ( δύο στενόμακρες “γέφυρες”). Το εμπρόσθιο τμήμα των επωμίδων εφάπτονται συμμετρικώς στην στηθαία περιοχή του θώρακα και συνδέονται με αυτό διαμέσου δύο συστημάτων ασφάλισης κρίκων/ δερμάτινων λουριών. Τόσο οι λεοντόμορφες βάσεις των κρίκων όσο και οι κρίκοι είναι κατασκευασμένοι από μπρούτζο. Όλη η εξωτερική επιφάνεια των επωμίδων είναι καλυμμένη από λεπτές μπρούτζινες φολίδες δύο τυπολογιών (παραλληλόγραμμες και οξυκατάληκτες) οι οποίες αλληλοεπικαλύπτονται καθέτως και οριζοντίως μην αφήνοντας κενά μεταξύ τους. Oι φολίδες φέρουν κεντρική έκτυπη νεύρωση στο μέσο τους για αύξηση της μηχανικής τους αντοχής. Το καταυχένιο στην εξωτερική του πλευρά φέρει μεταξωτό επικάλυμμα με θέμα το ηλιακό σύμβολο της Βεργίνας. Όλο το τμήμα των επωμίδων συνδέεται μόνιμα με τον κυρίως κορμό στην ραχιαία πλευρά με δύο συνδετήρες που καταλήγουν σε μπρούτζινες κεφαλές στο σχήμα του Μακεδονικού βασιλικού συμβόλου του Ήλιου της Βεργίνας. Πολυπληθή διακοσμητικά κυμάτια και διακοσμητικές σιδερένιες κεφαλές περιτρέχουν την ακρογραμμή των μονοκόμματων μεταλλικών ελασμάτων των επωμίδων προσδίδοντας ένα υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα. Πορφυρό δέρμα έχει συραφτεί στις άκρες της λινής βάσεως ενώ η εσωτερική πλευρά καλύπτεται με μεταξωτή επένδυση.

Ως συμπληρωματικό αμυντικό στοιχείο των επωμίδων είναι οι πτέρυγες που προεξέχουν από αυτές στην εξωτερική πλευρά των ώμων. Δεν είναι προσαρτημένες μόνιμα στις επωμίδες, αλλά αποτελούν ξεχωριστή προσθήκη η οποία στερεώνεται ανεξάρτητα στον κορμό του οπλίτη με την βοήθεια δερμάτινου στηθόδεσμου. Είναι κατασκευασμένες από δέρμα και στις άκρες τους φέρουν κρόσια ως διακόσμηση.
Η εξωτερική επιφάνεια του κυρίους κορμού είναι στρωμένη με αλληλεπικαλυπτόμενες μπρούτζινες φολίδες δύο τυπολογιών. Οι φολίδες του εμπρόσθιου μέρους φέρουν στο μέσο τους λεοντοκεφαλές ενώ του οπίσθιου μέρους τους έκτυπη νεύρωση. Η περιοχή του άνω στήθους καλύπτεται από τρία μπρούτζινα μεταλλικά ελάσματα με ανατομική διάταξη και με διακοσμητικά στοιχεία όπως πολυάριθμα κυμάτια και σιδερένιες μικρές κεφαλές. Στο κέντρο μου μεσαίου ελάσματος έχει επικολληθεί ένα αποτροπαϊκό γοργόνειο (το αυθεντικό γοργόνειο έχει βρεθεί στον προθάλαμο του «Τάφου του Φιλίππου» ). Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και ένα ζεύγος κρίκων με μπρούτζινες λεοντόμορφες βάσεις στο οποίο ασφαλίζει το αντίστοιχο ζεύγος κρίκων των επωμίδων. Στην αριστερή υπομασχάλια περιοχή βρίσκονται τρία ζεύγη όμοιων κρίκων τα οποία με την βοήθεια δερμάτινων λουριών συγκρατούν ενωμένα τα δύο άκρα του κυρίους κορμού ασφαλίζοντας το σώμα του οπλίτη. Στην αντίστοιχη δεξιά υπομασχάλια περιοχή μία κάθετα τοποθετημένη μπρούτζινη λωρίδα με διακοσμητικά κυμάτια διαχωρίζει τις δύο τυπολογίες φολίδων.

Οι πτέρυγες αποτελούνται από δύο ανυψοϋσεις σειρές λωρίδων κατασκευασμένων από λινό ύφασμα και επενδυμένων με μεταξωτό ύφασμα δύο αποχρώσεων. Στις κάθετες πλευρές των λωρίδων έχει συραφτεί πορφυρό δέρμα ενώ στα κάτω άκρα τους έχουν τοποθετηθεί διακοσμητικά κρόσσια. Διακοσμητικοί έκτυποι (σε μπρούτζινα φύλλα) ήλιοι της Βεργίνας διακοσμούν το κάτω μέρος της πρώτης σειράς πτερύγων. Για ακόμη μια φορά όλα τα ραψίματα έχουν γίνει με το χέρι.

Η παραπάνω σύνθεση αποτελεί μία καλλιτεχνική προσέγγιση του εικονιζόμενου θώρακα από το “Μωσαϊκό της Πομπηίας” διατηρώντας παρόλα αυτά πολύ υψηλό επίπεδο λειτουργικότητας , εργονομίας και αισθητικής.